AMSTERDAM - De financiële sector ondermijnt de echte economie. Daarom moeten banken stevig aan banden worden gelegd. Financiële innovaties hebben niets opgeleverd. Dit stelt de Amerikaanse hoogleraar Amar Bhidé, die gespecialiseerd is in de relatie tussen de banksector en de maatschappij.
Bhidé, die geboren is in India en onder meer les gaf aan de Colombia University, was onlangs in Nederland om te spreken over zijn nieuwe boek A Call for Judgement.
Volgens Bhidé zijn er twee soorten conclusies getrokken uit de financiële crisis. De Europese visie, die met name leeft in Frankrijk, is dat de crisis het definitieve bewijs is dat het kapitalistische systeem in de grond niet deugt. De Angelsaksische wereld stelt dat toezichthouders achterliepen bij de innovaties in de financiële sector.
Angelsaksische kijk
Beide standpunten zijn volgens Bhidé niet juist. ‘In de echte economie werkt het kapitalisme goed. Er is innovatie en de welvaart groeit.’ De Angelsaksische kijk is veel te beperkt, meent de hoogleraar. ‘De financiële sector heeft de echte economie ondermijnd. Bovendien blijkt keer op keer dat het financiële stelsel onstabiel is.’
De kern van het probleem is volgens Bhidé dat de financiële sector een bedrijfstak is waar andere regels gelden dan in de reële economie. ‘In de echte economie heb je veel spelers. Dat is een voorwaarde voor innovatie. Al die ondernemers bezitten kennis over lokale marken en kunnen inspelen op veranderingen. Ze bekijken vindingen van geval tot geval.’
De financiële sector is ver afgedreven van dit ideaal. ‘Die is juist sterk gecentraliseerd en werkt met standaarden en mechanische modellen die ze overal op toepassen. Ten slotte dragen banken de kosten niet als hun producten tot verliezen leiden’, zegt Bhidé.
Wall Street is volgens Bhidé een doel op zichzelf geworden, terwijl er banken zijn om ondernemers met goede ideeën van geld te voorzien. ‘Wie een paar jaar geleden vroeg waarom de financiële sector zo belangrijk was, kreeg het volgende antwoord: er werken steeds meer mensen die steeds meer verdienen. Dat antwoord wordt nu niet meer geaccepteerd.’
De zakenbanken zijn steeds meer gaan werken met modellen en hebben van geval tot geval beoordelen van krediet- en hypotheekaanvragen losgelaten. ‘Het is goedkoper modellen te gebruiken en te vertrouwen op de ratings van kredietbeoordelaars. Dat heeft geleid tot al die pakketten met rommelhypotheken en complexe afgeleide producten.’
De financiële sector is volgens Bhidé onder meer uit de bocht gevlogen door de fixatie op modellen. ‘In de echte economie zijn relaties tussen marktpartijen van groot belang. Wie modellen hanteert, besteedt minder aandacht aan relaties met klanten. Een hypotheekaanvraag past wel of niet in het model. Een ander nadeel is dat bankiers dachten dat je risico’s kon vangen in modellen.’
Bhidé is sceptisch over de huidige aanpak: strengere regels en meer toezichthouders. De hoogleraar pleit voor een radicalere oplossing. Hij wil terug naar de tijd in de VS dat er een scherp onderscheid werd gemaakt tussen eenvoudige spaar- en leenbanken en zakenbanken die geweldige risico’s mogen nemen.
---
De conclusies die Bhidé trekt lijken me me wel correct. Iets soortgelijks vind je in de bouwwereld in de vorm van product certificaten. Je beoordeeld een product niet meer zelf op eigenschappen, maar kijkt of het een certificaat heeft. Zo'n certificaat echter zegt echter niet altijd wat over de geschiktheid voor een bepaalde toepassing.
Neem het bekende ISO9000 certificaat, dat zegt alleen iets over de organisatie van een bedrijf, niets over de producten die ze leveren.
Een ander punt wat Bhidé noemt: de banken dragen de kosten niet als hun producten tot verliezen leiden, is maar al te waar.
Precies dat is bijna de totale ondergang geworden van de westerse economie, zeg maar: de wereld economie.
Ondanks dat lijkt het er nog niet op dat er echt veranderingen komen in de financiële wereld, we koersen dus reeds weer aan op de volgende crisis.