Elinor Ostrom en Oliver Williamson hebben de Nobelprijs voor Economie 2009 gewonnen. Dat heeft het Nobelcomité maandag bekendgemaakt. Ostrom en Williamson ontvangen beide de helft van de prijs.
De Nobelprijs voor Economie 2009 moest bijna wel iets te maken hebben met de economische crisis die nu al ruim een jaar wereldwijd huishoudt. En inderdaad: het is niet moeilijk om de prijs voor Ostrom en Williamson in dat perspectief te plaatsen.
Veel economen zien de huidige crisis als een duidelijk signaal dat ongereguleerde markten een recept voor rampspoed zijn. Het idee dat de vrije markt de beste manier is om welzijn te bereiken voor zoveel mogelijk mensen, is de laatste tijd behoorlijk onder vuur komen te liggen.
Het werk van Ostrom en Williamson laat duidelijk zien dat er ook buiten de markt om allerlei economische transacties plaatsvinden. Ze danken de prijs aan hun analyse van economisch bestuur. Het werk van Williamson spitst zich vooral toe op de grenzen van bedrijven, terwijl Ostrom zich bezighoudt met de relatie tussen mensen en natuurlijke hulpbronnen.
Bovendien laat de prijs zien dat de sociale wetenschappen steeds meer naar elkaar toegroeien, constateert Yale-econoom Robert Shiller. “Economie was te geisoleerd en deze prijzen zijn een teken van een grotere verlichting die gaande is. We waren te veel gefocust op efficiënte markten, dat had een negatieve invloed op onze manier van denken”, zegt Shiller in een reactie.
Mens en natuurlijke hulpbronnen
“Beide wetenschappers hebben ons begrip van instituties buiten de markt sterk verbeterd”, aldus de jury in haar rapport. Elinor Ostrom heeft veel onderzoek gedaan naar hoe mensen en ecosystemen met elkaar interacteren om tot duurzame oplossingen te komen. Haar werk laat zien dat gemeenschappelijk eigendom – bijvoorbeeld land, zeeën en lucht – succesvol kan worden bestuurd door gebruikersorganisaties.
Uit haar onderzoek blijkt dat mensen de afgelopen duizenden jaren allerlei omgangsvormen met natuurlijke hulpbronnen hebben ontwikkeld die de ineenstorting van ecosystemen hebben voorkomen. Ostrom heeft talloze studies gedaan naar hoe mensen omgaan – en omgingen – met bossen, meren en grondwater als die omgang niet gereguleerd is. Dat blijkt veel beter te zijn dan de standaardtheorie voorspelt. Die uitkomst staat op gespannen voet met het breed aanvaarde idee dat gemeenschappelijke hulpbronnen het beste in privé- of overheidshanden kunnen zijn.
Een ander alternatief voor de markt is een bedrijf. Oliver Williamson stelde zich onder meer de vraag waarom bedrijven bestaan. Zijn antwoord: ze zijn een geschikte plek om conflicten op te lossen. Dat is vooral te danken aan de hiërarchie die binnen bedrijven bestaat. Als kopers en verkopers elkaar makkelijk kunnen vinden op de markt, is een bedrijf overbodig. Maar onder complexe onstandigheden kiezen economische actoren graag voor de veiligheid en duidelijkheid van een bedrijf.
Officieel is de Nobelprijs voor Economie trouwens geen 'echte' Nobelprijs. De prijs is in 1969 ingesteld door de Zweedse Rijksbank voor economie, ter nagedachtenis aan Alfred Nobel. In de volksmond wordt de Rijksbank-prijs ook een Nobelprijs genoemd, omdat hij tijdens dezelfde ceremonie als de andere, door Alfred Nobel ingestelde, Nobelprijzen wordt uitgereikt.
---
Eigenlijk een opmerkelijke prijs toekenning, het stelt het neo-liberale gedachtengoed in twijfel.
Nu nog afwachten of het werk van de prijswinnaars ook invloed gaat hebben op het economisch beleid.
Ik verwacht er niet al te veel van, want het zou onze economische orde van vandaag de dag behoorlijk op zijn kop zetten.