AMSTERDAM - Nauwelijks economische groei, superlage rentes en dalende prijzen. In Japan weten ze daar alles van. Al twintig jaar zit het land van de rijzende zon in economisch opzicht muurvast. En de omstandigheden die Japan deden belanden het ’verloren decennium’, lijken verdacht veel op de huidige situatie in het Westen. Een Japan-scenario ligt volgens diverse deskundigen op de loer voor Nederland en andere Europese landen. „Er zijn steeds meer signalen dat wij die kant op gaan.”
De vrees dat Europa en Noord-Amerika de Japanners achterna gaat, is niet nieuw. Verschillende experts hebben er de afgelopen jaren op gewezen dat de banken- en schuldencrisis opmerkelijk veel overeenkomsten vertoont met de Japanse gebeurtenissen in de jaren negentig. Afgelopen week kon daar een nieuw feitje aan worden toegevoegd. Duitsland wist voor het eerst in zijn geschiedenis een kortlopende obligatielening te slijten met een negatieve rente. Japan overkwam precies hetzelfde in november 1998.
Dat beleggers genoegen nemen met minder geld dan ze hebben ingelegd, komt door hun zoektocht naar veiligheid. Ze stallen hun geld het liefst bij de centrale bank, omdat hun vertrouwen in de financiële markten tot een dieptepunt is gedaald. „Dat geldt zowel voor de Duitse Bundesbank nu als voor The Bank of Japan eind van de vorige eeuw”, zegt vermogensbeheerder Jan-Willem Nijkamp (Fintessa).
---
Het is de feitelijke erkenning dat economische groei niet onbeperkt kan door gaan, ooit is het verzadigingspunt bereikt.
De groei van de afgelopen jaren werd bereikt door de behoefte van de bevolking aan te zwengelen. Steeds sneller kwamen er nieuwe modellen van allerlei producten op de markt. Het meest recente voorbeeld daarvan is wel de gang van zaken bij de mobiele telefoons, tegen de tijd dat een nieuw model in de winkel ligt is deze ook al weer verouderd omdat reeds een nieuwer model is aangekondigd.
Aan de vooravond van de kredietcrisis in 2008 was het 40 jaar geleden dat het rapport van de Club van Rome gepubliceerd werd. Het rapport werd door bijna iedereen in alle toonaarden bekritiseerd.
Maar zover zaten ze er toen niet naast, als we naar de huidige economische toestand kijken.
---
Dit is wat ik er in 2008 in deze log over schreef:
Het is 40 jaar geleden dat de Club van Rome onstond.
Volgens mij zijn er weinig 'clubs' zo grondig onder kritiek bedolven als zij.
Nu, in 2008, kan eigenlijk geen regering meer om de toen geponeerde conclusie heen: er zijn grenzen aan groei.
Ze kunnen er eigenlijk niet omheen, maar proberen het toch nog, door te focussen op CO2 uitstoot en de compensatie daarvan.
Daarmee blijft wederom het echte probleem buiten beeld.
In de publicatie van Limits to Growth, the 30-year update van Dennis Meadows wordt duidelijk gemaakt dat de conclusies van het in 1972 gepubliceerde werk 'Grenzen aan groei' niets aan waarde verloren hebben en dat de toenmalige kritieken op de Club van Rome elke grondslag missen.
Maar ik acht de kans (zeer) klein dat op basis van rapporten van de Club van Rome en onderzoeken door wetenschappers echt iets zal veranderen.
Zoiets als de bestorming van de Bastille zal ergens in de wereld de wal zijn die het schip zal keren.