Demonstranten voeren actie voor de Franse ambassade in Den Haag tegen de omstreden anti-islamfilm 'Innocence of Muslims' en tegen de spotprenten met profeet Mohammed in het Frans tijdschrift Charlie Hebdo, afgelopen weekend.
Zelfs veel niet-gelovigen menen dat religie van een hogere orde is dan een seculiere opvatting. Dat maakt de verontwaardiging over de protesten tegen de anti-islamfilm Innocense of Muslims wat hypocriet, vindt Martin Slagter.
Het begint een bekend patroon te worden: in het Westen wordt, al dan niet opzettelijk, de islam 'beledigd', waarna in de Arabische wereld duizenden moslims de straat op gaan. Er worden Amerikaanse vlaggen verbrand, men scandeert anti-Westerse leuzen, er vallen doden en gewonden.
Recent waren er de gewelddadige protesten rond de film Innocence of Muslims. Daarbij kwamen onder anderen de Amerikaanse ambassadeur van Libië en drie van zijn medewerkers om het leven. Eerder waren er de Mohammed-cartoons in de Deense krant Jyllands Posten, de voorgenomen koranverbranding door de Amerikaanse dominee Terry Jones en de abusievelijke verbranding van korans op de Amerikaanse luchtmachtbasis Bagram. Het wachten is op de volgende 'belediging'.
Verschillende columnisten en commentatoren wijzen erop dat men in de Arabische wereld zelf veel verder gaat in het bespotten en beledigen van andere religies. Er circuleert daar een eindeloze stroom aan antisemitische filmpjes, televisieprogramma's, boeken en artikelen met de grofste beledigingen aan het adres van joden en christenen. Dat is waar, maar toch is deze 'jij-bak' geen adequate reactie van het Westen op het geweld in de Arabische wereld. Die reactie zou moeten bestaan uit het principieel ter discussie stellen van de geprivilegieerde status die godsdienst ook in de westerse wereld nog steeds heeft.
Ook geseculariseerde mensen lijken vaak nog te denken dat religieuze overtuigingen meer 'respect' verdienen dan andere opvattingen. Zo zijn bijvoorbeeld op vrijwel alle Nederlandse middelbare scholen petjes en baseballcaps verboden, maar mogen moslimmeisjes wel een hoofddoek dragen. Deze 'ongelijke behandeling' van jongens en meisjes in het Nederlandse onderwijs kan alleen verklaard worden uit een neiging om religieuze overtuigingen met meer respect te behandelen dan seculiere opvattingen. Het verlangen van moslimmeisjes om op school een hoofddoek te dragen zou 'dieper gaan' en daardoor meer legitimiteit bezitten dan het verlangen van identiteitszoekende maar 'ongelovige' jongens om een baseballcap te dragen. Maar een seculiere overheid ontbreekt het aan een criterium om tussen deze verlangens onderscheid te maken: vanuit een neutraal-rationeel standpunt is een (religieuze) geloofsovertuiging niet respectabeler dan een seculiere mening.
In het debat met de Arabische wereld en de islam moet het Westen zich consequent op het standpunt stellen dat een religieuze overtuiging niets anders dan een mening is. Er is geen principieel verschil tussen het geloof enerzijds en de overtuiging van de 'ietsist' of atheïst anderzijds. Voor Nederland betekent dit dat artikel 6 over de vrijheid van godsdienst uit de Grondwet geschrapt kan worden. Dit artikel plaatst de mening van religieus-gelovigen ten onrechte in een uitzonderingspositie. We hebben genoeg aan artikel 7, dat de vrijheid van meningsuiting garandeert.
Als we dan toch aan het schrappen zijn, kunnen we in één moeite door artikel 147 en 147a van het Wetboek van Strafrecht afschaffen. Ook dit wetsartikel, waarin 'smalende godslastering' strafbaar wordt gesteld (gevangenisstraf van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie), plaatst religieus geloof onnodig in een uitzonderingspositie. Bovendien is godslastering een intentionele taalhandeling. Ik kan me alleen schuldig maken aan belastering of belediging als ik de bedoeling heb dat te doen. Iemand die niet in een god gelooft, kan logischerwijs ook niet de bedoeling hebben die god te beledigen. Met andere woorden: het begrip 'godslastering' vooronderstelt het geloof in het bestaan van de belasterde god. Een volwassene kan toch ook Sinterklaas niet 'belasteren'? Dat kunnen alleen kinderen die in zijn bestaan geloven.
Alleen een consequent uitgedragen verlicht westers standpunt inzake religie en godsdienstigheid zal de gewelddadige protesten tegen 'belediging' van de islam op termijn doen afnemen.
Opinie in de Volkskant van Martin Slagter, docent Nederlands, journalistiek en filosofie