De Nobelprijs voor Natuurkunde gaat dit jaar naar Charles Kao voor zijn onderzoek op het gebied van glasvezelcommunicatie, en naar Willard Boyle en George Smith voor hun onderzoek naar lichtgevoelige chips.
Willard Boyle (1924) en George Smith (1930). In de jaren zestig ontwikkelden zij de CCD, beter bekend als het elekronisch oog in de camera. Ze krijgen ieder een kwart van de Nobelprijs, elk 250.000 euro.
Een CCD, of Charge Coupled Device, is een sensor die licht omzet in elektronische signalen. Zo’n elektronisch oog ziet beduidend veel meer dan een mensenoog: van de 100 fotonen of lichtdeeltjes die binnenkomen, vangt een CCD er maar liefst 90. Een mensenoog ziet er maar één. Vooral de astronomie heeft door de ontwikkeling van CCD camera’s een grote vlucht genomen. In de jaren tachtig werd de Hubble-telescoop gebouwd, waarmee tot op de dag van vandaag de meest betoverende plaatjes van het heelal worden vastgelegd. En dat aanvankelijk met ‘slechts’ een schamele resolutie van 2,56 megapixels. Een beetje consumentencamera heeft tegenwoordig een resolutie van 10 megapixels. De onlangs gelanceerde Kepler-satelliet heeft een CCD-sensor van maar liefst 95 megapixels.
De andere helft van de Nobelprijs voor natuurkunde gaat dit jaar naar een andere tovenaar met licht, Charles Kao. Hij stond aan de wieg van de huidige glasvezeltechniek, waardoor informatie letterlijk met de lichtsnelheid in een mum van tijd van de ene kant van de wereld naar de andere kant getransporteerd kan worden. Heel gewoon, voor de ongeduldige internetgebruikers die we anno 2009 zijn, maar nog maar een halve eeuw geleden volstrekt onvoorstelbaar.
Zo werd in 1956 de eerste transatlantische telefoonkabel gelegd, waarover een schamele 36 telefoongesprekken tegelijkertijd (!) konden worden gevoerd. In die tijd state of the art, maar de opwinding die er indertijd mee gepaard ging, is nu nog maar nauwelijks invoelbaar.
Kao wijdde een groot deel van zijn leven aan het verbeteren van de glasvezeltechnologie. En met succes: de huidige glasvezelkabels sluiten het licht zo goed op, dat er over een afstand van een kilometer maar een verlies van 5 procent optreedt. Optische versterkers zorgen er overigens voor dat ook dat verlies voor de verwende computergebruikers van nu niet eens merkbaar is.
---
Hoe de wereld in pakweg 50 jaar zo drastisch kan veranderen. Geen wonder dat we soms spreken met woorden als 'generatie kloof'.
En allerlei zaken die nu nog utopisch klinken zijn nog maar net ontdekt en wachten op ontwikkeling, een volgende generatie zal de huidige maar met moeite kunnen begrijpen.