Het Vaticaan heeft de antisemitische bisschop Richard Williamson tot de orde geroepen. Maar is hij een eenling in zijn groep? Wat haalt de paus met de priesterbroederschap Pius X in huis?
NIJMEGEN - ,,Ik vertrouw ze voor geen cent'', zegt kerk- historicus Peter Raedts over de priesterbroederschap Pius X, waartoe de paus toenadering zoekt.
De omstreden bisschop Richard Williamson is met zijn antisemitisme geen uitzondering, vreest hij.
Het hoofd van de beweging, bisschop Bernard Fellay, heeft afstand genomen van Williamson. ,,Antisemiet kun je in het huidige Europa niet zijn, dat hebben ze wel begrepen'', zegt Raedts, hoogleraar in Nijmegen. ,,Maar of men zich diep in z'n hart bekeerd heeft, vraag ik me af.''
Hij schetst een complex van denkbeelden die leven bij de volgelingen van de Franse aartsbisschop Marcel Lefèbvre (1905-1991). Die keerde zich begin jaren zeventig van Rome af, vanwege de vernieuwingen van het Tweede Vaticaans Concilie. Dat betrof niet alleen de liturgie - zijn groep viert de mis graag met eeuwenoude formules in het Latijn. Het Tweede Vaticaans Concilie, in de jaren zestig, verving die door een nieuwe en eenvoudiger liturgie in de volkstaal.
Maar de lefèbvristen willen ook niets te maken hebben met andere hervormingen van dat Concilie: openheid naar andere godsdiensten en andere christenen, erkenning van godsdienstvrijheid en van verbondenheid met het Jodendom.
Raedts vraagt zich af of één onderdeel - een anti-Joodse houding - daaruit nu losgeweekt en afgezworen kan zijn.
Lefèbvre komt volgens hem uit de ,,sterke conservatieve stroming'' die je vanouds in het Franse katholicisme vindt.
Die stond in de Tweede Wereldoorlog achter het Vichyregime, dat Duitsland steunde en zelf ook actief aan de Jodenvervolging meedeed.
Raedts noemt ook de oorlogsmisdadiger Paul Touvier, die in 1989 werd opgepakt in een klooster van de Pius X-gemeenschap, waar hij was ondergedoken.
---
Het rumoer om de omstreden bisschop Richard Williamson lijkt dus eerder een soort bliksemafleider te zijn. Want de anti-joodse houding blijkt maar deels de houding van de lefèbvristen zijn.
Zo schijnen godsdienstvrijheid ook niet van harte te erkennen.
Hoe dan ook : een rare club, die lefèbvristen. Dat de paus die club weer binnen de katholieke kerk haalt kan volgens mij weinig goeds betekenen.
De vraag is alleen nog wel voor wie het geen goeds betekent. Gezien de reactie van Merkel niet goed voor de katholieke kerk. Maar na verkiezingen zou dat wel eens heel anders kunnen uitpakken.