Máxima:„We moeten weer terug naar de basis van het bankieren. Terug naar de traditionele bankactiviteit als schakel tussen spaarder en lener. Terug naar banken die hun klanten dienen en terug naar producten die bankklanten kunnen betalen en die de klant de kans geven om zijn leven te verbeteren en hem zijn waardigheid teruggeven.”
De huidige mondiale crisis is volgens Máxima voor een belangrijk deel te verklaren doordat geld is geleend aan mensen die de lening eigenlijk niet konden betalen, en dat gebeurde tegen onduidelijke en weinig transparante voorwaarden.
Banken, al dan niet verenigd in de nieuwe alliantie, moeten volgens de prinses meer gaan doen aan de bescherming van de klant en zijn spaargeld. Overheden zullen zich volgens haar ook moeten buigen over wat zij noemt financiële educatie. „Maar in de genen van de banken moeten bescherming van de consument en transparantie zijn opgenomen.” Máxima putte uit haar ervaring bij de Verenigde Naties. „Tijdens een reis naar Paraguay hield iemand van een microkredietinstelling mij voor – en die woorden zal ik nooit meer vergeten – dat het niet gaat om het vergroten van marktaandelen en proberen zoveel mogelijk financiële producten te verkopen, maar om het verschaffen van een product dat de consument nodig heeft, en kan betalen. Ken je klant, niet om omzet te scoren, maar om hem te begrijpen en te weten wat hij wel en niet kan betalen.”
Terwijl prinses Máxima opriep bankieren te herdefiniëren, hield Achim Steiner, topman van UNEP (het milieuprogramma van de Verenigde Naties) een pleidooi om door te stoten naar een economie waarin koolstof een aanzienlijk minder belangrijke rol speelt. De 3000 miljard dollar die de wereld momenteel uittrekt om de crisis te lijf te gaan, mag volgens Steiner niet gebruikt worden om het oude systeem alleen te stutten. In dat oude systeem was het logisch dat oliemaatschappijen onder de ijskappen op de polen naar olie gingen zoeken, terwijl die ijskappen smelten.
„Er moet geen sprake zijn van een herstart van het oude systeem dat ons deze crisis heeft gebracht, maar van een transformatie naar een nieuwe orde. We leven in een schizofrene realiteit. Als we het nieuws horen, gaat het over de crisis, als we buiten staan merken we daar niets van. Bij banken en bedrijven worden enorme bedragen afgeschreven en desondanks gaat de wereld door. Maar achter elke afschrijving staat ook een verval van arbeidsplaatsen en dat heeft grote gevolgen in landen zonder sociaal vangnet.”
Steiner, van huis uit econoom, legde gisteren een verband tussen de voedselcrisis, de energiecrisis en de economische crisis. De hoge voedselprijzen die vorig jaar vooral de armen troffen, waren niet het gevolg van schaarste aan voedsel, maar van het geld dat uit de Amerikaanse hypotheekmarkt werd gehaald en vervolgens overgeheveld naar speculatie op grondstoffen. Een economisch model dat tot dergelijke gevolgen leidt, is volgens Steiner aan verandering toe.
Het roer moet om in de economie en in ons consumptiepatroon. Er is durf nodig om te kiezen voor duurzaamheid, solidariteit en vrede. Aldus het appèl van dertig prominenten.
Grootschalige steun aan de industrie is ’rampzalig’, net als een terugkeer naar de bestaande consumptiepatronen. Juist nu moeten politiek en samenleving keuzes maken gericht op duurzaamheid, solidariteit en vrede. Dit betogen dertig vooraanstaande wetenschappers, politici en experts uit de hoek van milieu, ontwikkelingssamenwerking en kerken.
Onder anderen oud-minister Jan Pronk, voormalig bewindvoerder van de Wereldbank Herman Wijffels en directeur Farah Karimi van OxfamNovib onderschrijven het ’Appèl van Antwerpen’ dat het Platform Duurzame en Solidaire Economie vanmiddag naar buiten brengt. Daarin roepen ze op tot een fundamentele bezinning op de huidige economische, ecologische en sociale crises. Ze uiten hun zorg dat „automatisch de weg van meer milieu verwoestende en ongelijkheid bevorderende materiële consumptie” wordt ingeslagen. De prominenten dringen aan op een ’nieuw en breed samenlevingsberaad’, een urgentieprogramma voor de aanpak van de crises en meer durf in beleid en inzet van technologie. In het internationaal overleg, zoals de komende klimaattop in Kopenhagen, zou de Nederlandse regering haar nek moeten uitsteken. Het appèl vloeit voort uit een conferentie in Antwerpen en is een vervolg op een bijeenkomst in Tilburg.
---
Mooie woorden, maar uit andere monden hebben we al vaker gehoord dat het anders zou moeten.
Helaas is dat 'anders' nooit iets anders geworden dan meer van hetzelfde. Dat 'meer' zal nu niet zo gemakkelijk meer gaan, we lopen tegen ecologische grenzen aan. Maar hetzelfde kan nog steeds.
Een fundamenteel andere economische ordening zie ik nog zomaar niet van de grond komen.
Degene die de afgelopen jaren een zeer goed leven gehad hebben, meestal over de rug van anderen, zullen dat niet willen opgeven.
Daarbij komt dat de meerderheid van de bevolking weinig wijs tot zeer dom is: je kunt ze vanalles wijsmaken. En dat laatste gebeurt dan ook op grote schaal.