Economische groei is niet de oplossing van onze problemen, maar de oorzaak ervan. We moeten niet meer van de aarde vragen dan zij kan leveren. Dat betoogt Marianne Thieme.
Politici maken zich druk over de verdeling van een taart die op is
Hoe lang kun je doorrekenen? Deze week presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) hun analyse van de verkiezingsprogramma's over hoe betaalbaar de wensen en beloften van de verschillende politieke partijen zijn. Maar interessanter is de vraag of we het ons kunnen veroorloven de verschillende partijprogramma's ten uitvoer te brengen. Die vraag blijft onbeantwoord. Ten onrechte.
De schijnzekerheid die spreekt uit de doorrekeningen blijkt uit het feit dat geen enkele van de doorgerekende partijprogramma's in de huidige politieke verhoudingen meer dan 30 procent van de uitgangspunten van de rijksbegroting zal kunnen bepalen. Bovendien blijkt uit het Kunduz- of Lenteakkoord dat de deelnemende partijen niet staan voor hun handtekening. Minder dan drie maanden geleden wisten CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie nog zeker dat er een forenzentaks moest komen en boekten ze daarvoor 1,3 miljard euro in als 'bezuiniging', terwijl het overduidelijk ging om een ordinaire lastenverzwaring. Inmiddels nemen alle vijf Kunduz-partners in de verkiezingscampagne afstand van de maatregel.
Soap
Ook de soap rond de langstudeerboete, de poging van de VVD om stemmen te kopen voor 1.000 euro per hardwerkende Nederlander - uit alles blijkt dat de Nederlandse politiek vooral bestaat uit vertegenwoordigers die het romantisch boekhouden tot uitgangspunt hebben verheven om hun eigen positie veilig te stellen en de gunst van de kiezer te kunnen combineren met een bewijs van goed gedrag van het CPB.
Volgens CPB-directeur Koen Teulings bestaat er een grote onzekerheid over de gepresenteerde doorrekening. Hij ziet het uiteenvallen van de eurozone als 'een serieuze mogelijkheid'. Daarmee zijn de gepresenteerde doorrekeningen ook niet meer dan dagkoersen van een economisch systeem dat op omvallen staat.
De dans rond het 3 procent begrotingstekort op last van Brussel is bijna aandoenlijk als we ons realiseren tot hoever het ecologisch begrotingstekort inmiddels is opgelopen. Politici van vrijwel alle partijen maken zich vooral druk over de verdeling van de taart (in zetels, in regeringsverantwoordelijkheid, in geld), terwijl de taart op is. Er zijn geen ingrediënten om een grotere taart te bakken en het bedenken van recepten voor groene taarten komt ook maar in beperkte mate tegemoet aan de ernst van de situatie.
Op 22 augustus was het Earth Overshoot Day, de dag waarop alle hernieuwbare ingrediënten die de aarde kan leveren voor onze economische behoeften opgebruikt waren voor 2012. Alles wat we sindsdien consumeren is een voorschot op een zeer onzekere toekomst. Een begrotingstekort van 3 procent valt in het niet bij een ecologisch tekort van 35 procent. Overshoot day lag in 1981 nog op 14 december. Elk jaar neemt het ecologisch tekort verder toe, zelfs in tijden van economische crisis. Hadden we in 1980 nog net genoeg aan de biocapaciteit van één aardbol, inmiddels kunnen we daarmee niet toe en bieden de meeste partijen geen begin van een oplossing hoe met dat structurele tekort om te gaan. Sterker nog, veel grote partijen negeren of ontkennen dat tekort glashard.
Schaarste
Onze schuld-, groei- en geldverslaving die ervoor zorgt dat al onze wensen en verlangens in geld als rekeneenheid worden uitgedrukt, benemen ons het zicht op de werkelijke problemen van schaarste en verdeling.
Nog tijdens onze generatie zullen volgens toonaangevende wetenschappers de oceanen leeggevist zijn, zal het merendeel van de aardbewoners geen toegang hebben tot schoon drinkwater, zullen vluchtelingenstromen als gevolg van voedsel- en klimaatrampen Europa overspoelen en zal de biodiversiteit onherstelbaar aangetast zijn.
Economische groei is niet de oplossing van onze problemen, maar de oorzaak ervan.
We hebben geproefd van een overvloedige welvaart en kunnen ons niet meer voorstellen ooit zonder te kunnen of zelfs te moeten.
Een beleid waarin geld de doorslaggevende rekeneenheid is, is gebaseerd op 'na ons de zondvloed'.
Radicaal
Er zal een radicaal ander beleid moeten komen, met de draagkracht van de aarde als fysieke begrenzing van onze mogelijkheden. De waarheid ligt niet midscheeps zoals Alexander Pechtold en Sybrand van Haersma Buma claimen, noch aan stuurboord bij Wilders of bakboord van Roemer. De boot maakt water, het is pompen of verzuipen. Het streven naar groei is vergelijkbaar met 'en nu vooruit' roepen aan de rand van een moeras.
De overeenkomst tussen onze economie die niet kan functioneren zonder groei en een piramidespel dat stilvalt zonder nieuwe inleg is groter dan menig politicus zich realiseert. Het single-issuedenken van politieke partijen die zich geheel focussen op de kortetermijnbelangen van de westerse mens en zijn geld moet doorbroken worden met een planeetbrede beleidsvisie, los van het traditionele links/rechtsdenken.
Het belang van de zwaksten (inclusief dieren, natuur en milieu) beschermen tegen het recht van de sterkste is het enige wat ons een duurzame toekomst, gebaseerd op mededogen, kan bieden. Alleen een 'groenekiezersopstand' kan dat bereiken.
Marianne Thieme is lijsttrekker van de Partij voor de Dieren.
---
Hier heeft mevrouw Thieme best wel een punt, maar Partij voor de Dieren is dan een vreemde naam voor haar partij.
Maar ook zij draagt geen oplossing aan, zoals bijvoorbeeld beleid om de bevolkingsomvang te begrenzen.
De wereldbevolking groeit sneller dan de voedselproductie, terwijl de productie mogelijkheden juist sterker onder druk komen te staan.
De verwachting is dat de wereldzeeën over enkele tientallen jaren zo goed als leeggevist zullen zijn en het beschikbare landbouw areaal verder gekrompen zal zijn.
Het zijn inderdaad geen items voor de kortetermijnpolitiek van vandaag de dag.