De wereldbevolking groeit erg hard. Er wordt voorspeld dat er in 2050 negen miljard magen te vullen zijn. Kan er wereldwijd genoeg voedsel geproduceerd worden? Britse onderzoekers denken na over een strategie die de productie optimaliseert, maar daarbij ook rekening houdt met het klimaat, de biodiversiteit en de maatschappij.
De laatste vijftig jaar is het goed gegaan met de mens. Hoewel er nu veel meer mensen zijn, is er een stuk meer eten en minder honger. Toch krijgt zeker één op de zeven mensen nog niet voldoende voedingstoffen binnen en zijn er nog meer mensen die er gewoon slechte eetgewoonten op nahouden. Het zou toch mooi zijn om honger helemaal uit te bannen, zelfs met nog meer mensen op aarde en hoogstwaarschijnlijk minder landbouwgrond, want die wordt alleen maar duurder en schaarser.
Inmiddels lopen er al zo’n 6,8 miljard mensen rond en in 2050 kunnen dat er wel eens 9 miljard zijn. De vraag die een groep Britse onderzoekers zichzelf stelde was of de voedselvraag van die enorme groep wel voldaan kan worden. In Science proberen ze een strategie onder woorden te brengen.
Twee keer zoveel voedsel
De onderzoekers verwachten dat er in 2050 misschien wel twee keer zoveel voedsel als nu nodig is. Terwijl er maar 30 procent meer mensen zullen rondlopen. De wereldwijde welvaart blijft stijgen en daarmee gaat de vraag om bewerkte voedselproducten (bijvoorbeeld cornflakes), vlees, zuivel en vis omhoog. Hoe haal je nou meer eten uit dezelfde hoeveelheid land?
Een belangrijk probleem dat de onderzoekers aanhalen is de zogenaamde ‘opbrengstkloof’. Lang niet overal wordt landbouwgrond optimaal gebruikt. In Zuidoost Azië is de gemiddelde opbrengst van een hectare rijst gemiddeld maar 60 procent van wat die zou kunnen zijn. Deskundige irrigatie van de rijstvelden zou tientallen procenten schelen. Het is de kunst om wereldwijd zo dicht mogelijk bij de 100 procent te komen.
Dat er wat gewonnen kan worden blijkt al uit een studie naar 286 stimuleringsprojecten. Door miljoenen boeren in ontwikkelingslanden te helpen met kennis en middelen is de opbrengst van de bijbehorende 37 miljoen hectare landbouwgrond nu 79 procent hoger dan daarvoor.
Balans
Maar pas op: het heeft natuurlijk geen zin om tijdelijk de voedselproductie op te krikken en ondertussen alle visgronden volledig leeg te vissen, de akkers helemaal uit te putten en daarbij ook nog even zoveel meer CO2 de lucht in de jagen dat het klimaat ook een flinke optater krijgt. Balans is het magische woord, maar hoe de weegschaal precies werkt, dat is nog niet duidelijk.
Geolied netwerk
Naast het beter bewerken van een akker zijn er nog een hoop andere dingen die verbeterd kunnen worden. De opslag, verwerking, distributie en toegankelijkheid van iedereen tot het voedsel moeten ook zeker in arme landen flink verbeterd worden. Om dat voor elkaar te krijgen zijn volgens de onderzoekers revolutionaire veranderingen in de wereldmarkt nodig. De voedselproductie moet wereldwijd een geolied netwerk vormen. In dit ideaalplaatje zijn regionale problemen, zoals droogte of een aardbeving, niet zo invloedrijk. Het netwerk vangt tegenslagen op.
Afval en vegetariërs
Maar verbeteringen vallen op meer vlakken te verwezenlijken. Wereldwijd belandt zo’n 30 tot 40 procent van het voedsel in de prullenbak. In arme landen gaat het bij de productie al mis. Geen koelkast of slecht transport betekent al snel dat de helft van een oogst bederft. In het rijke westen is decadentie het probleem. Een misvormde paprika belandt al niet eens meer in de schappen van de supermarkt. Ook houdbaarheidsdata zijn allemaal aan de veilige kant. Deels verstandig, maar door hier nog even kritisch naar te kijken valt een hoop voedsel uit de afvalbak te redden.
Ook vlees kost relatief veel. Tien kilo groente of graan levert gemiddeld één kilo vlees op. Een simpele rekensom levert al op dat als iedereen vegetariër wordt er een stuk meer voedsel is. Daar tegenover staat natuurlijk weer dat vee vooral in arme landen een stuk meer is dan een luxeproduct. Koeien ploegen de akkers en het vlees bevat essentiële voedingsstoffen die de mensen anders niet binnenkrijgen. Wereldwijd stoppen met vlees eten zit er dus niet in, maar de maatschappij bewust maken wat een lapje vlees kost, kan ook weer een steentje bijdragen.
Genetische manipulatie
Naast oplossingen met de middelen die er nu voor handen zijn, kan er ook nog op de toekomstige innovaties gehoopt worden. De technologie in de landbouw blijft zich ontwikkelen en ook genetische manipulatie kan landbouwgewassen opleveren die ziektevrij zijn, tegen droogte kunnen en een grotere voedingswaarde hebben. Dan wordt het ineens makkelijker om de productie omhoog te gooien.
De magische balans tussen de optimale voedselproductie en het in de hand houden van gevaren als CO2-uitstoot, uitputting van het land en bedreiging van de biodiversiteit hebben de onderzoekers nog niet gevonden. Toch denken ze dat het zeker mogelijk is negen miljard mensen van voedsel te voorzien. Het is alleen nog even puzzelen wat dat de wereld gaat kosten.
---
Al met al een leuk stukje over de voedselproblematiek, het geeft alleen geen antwoord op de vraag.
Het lijkt eerder een politiek stukje over de onbegrensde maakbaarheid van de wereld.
Het tegendeel van wat hier staat is echter de realiteit. Nu al, met 'maar' 6 miljard mensen lopen we tegen onvermoedde grenzen aan.
Die grenzen zijn niet eens onmiddellijk als zodanig te herkennen, maar als je twee keer kijkt zie je het wel. Bovendien wordt m.i. ook de nodige reserve in het ecologische systeem onderschat.
De ontoereikende voedsel voorziening in diverse delen van de wereld neemt alleen maar toe, ondanks pogingen om het tij te keren.
De politieke stabiliteit in veel landen neemt daardoor af, een centraal gezag ontbreekt op sommige plaatsen gewoon helemaal. En als dat al wel bestaat is het vaak fel omstreden. Niet bepaald een goed uitgangspunt om iets op te bouwen.
In onze westerse wereld draait zowat alles om energie. Tot dusver komt het merendeel daarvan uit olie, olie die over enkele tientallen jaren schaars gaat worden. En we zijn nog maar net begonnen met de ontwikkeling van meer duurzame vormen van energie, en we hebben het dan over ontwikkelde landen...