AMSTERDAM - Met de Kepler-satelliet, die naar planeten buiten ons zonnestelsel speurt, is een nieuw planetenstelsel met minstens drie planeten ontdekt.
Opmerkelijk gegeven: één van de drie planeten is niet rechtstreeks waarneembaar. Hij verraadt zijn bestaan slechts doordat hij de baanbeweging van een naburige, wél waarneembare planeet verstoort (Science, 11 mei). De drie planeten draaien om de zonachtige ster KOI-872.
Twee ervan bewegen vanaf de aarde gezien tijdens elke omloop voor hun moederster langs, waardoor deze met tussenpozen een kleine helderheidsafname lijkt te vertonen. Het zijn deze 'helderheidsdipjes' die Kepler in staat stellen om planeten op te sporen.
Normaal gesproken vinden zulke helderheidsdipjes plaats met de regelmaat van een klok. Maar bij de planeet KOI-872b, die een omlooptijd van bijna 34 dagen heeft, komen ze soms bijna een uur te vroeg of te laat.
Die grote variatie wijst erop dat de planeet onder invloed staat van de zwaartekracht van een forse soortgenoot die klaarblijkelijk nooit voor zijn ster langs trekt.
Berekeningen laten zien dat de niet-waarneembare planeet, die de aanduiding KOI-872b heeft gekregen, ongeveer zo zwaar is als de planeet Saturnus en een omlooptijd van 57 dagen heeft. De derde planeet van het stelsel is maar ruim anderhalf keer zo groot als de aarde en heeft een omlooptijd van iets minder dan zeven dagen.
---
Ontdekkingen zoals deze geven aan hoe beperkt onze mogelijkheden zijn om andere zonnestelsels te zien. 'beperkt', wel in het perpectief van wat we denken over pakweg honderd jaar kunnen zien. Ten opzichte van enkele tientallen jaren geleden zien we zoveel meer. Dat er planeten om andere zonnen draaien was tot voor kort science fiction.
Naast de bevestiging de beperktheid van onze waarnemingsmogelijkheden bieden ontdekkingen als deze ook het perpectief dat zonnestelsels met meerdere planeten eerder regel dan uitzondering zijn.