BREUKELEN - Het bankvirus en de kredietcrisis hebben Paul de Chauvigny de Blot, hoogleraar spiritualiteit op ondernemersuniversiteit Nyenrode niet echt verbaasd.
,,Techniek en geld zijn zo op het doen gericht dat we de groei ervan niet meer onder controle kunnen houden. De crisis ruimt alles op wat niet leeft en waar geen bezieling inzit.’’
Maar bedrijven die bereid zijn tot verandering, kunnen er beter uit komen, stelt De Blot. ,,Het is een zelfreinigend proces waar we aan kunnen meewerken of niet. Ik zie dat men tracht de lijken weer leven in te blazen, maar dat lukt niet als we de bedrijven niet bezielen. Ook organisaties zijn levende organismen die moeten leven.’’
Wekelijks vragen bestuursvoorzitters van beursgenoteerde ondernemingen en andere prestigieuze organisaties zijn advies: ‘hoe moeten we ons bedrijf leiden?’. Het antwoord van De Blot grijpt terug op het boerengezin in de jaren ’50, waar hij graag kwam tijdens zijn studietijd.
De menselijke relatie stond centraal. Zijn boodschap aan bedrijven is dan ook: maak het werk weer menselijk en inspirerend, geef de verantwoordelijkheid terug aan professionals op de werkvloer. Maar werken gaat tegenwoordig niet meer om werk zelf, constateert De Blot. Het gaat om het uitvoeren van processen, bedacht door mensen aan de top.
,,Topmannen kunnen geen bedrijf leiden. Ze beheersen procedures, maar hebben geen kennis van het eigenlijke werk. Kijk naar een ziekenhuis, de patiënt die enorm opknapt van een babbeltje met de verpleegster. Maar die verpleegster mag niet praten, want ze heeft slechts een maximaal aantal minuten per patiënt. Ze kan wel een formulier invullen, dan komt een psycholoog met de patiënt praten. Het werk is zo verknipt dat er geen plaats is voor menselijk contact.’’
Daar branden mensen dus op af, weet De Blot. ,,In bedrijven is de interactie tussen motivatie en het uitvoeren van het werk volledig zoekgeraakt. De top heeft geen relatie meer met het grondvolk, maar is vaak alleen bezig met zichzelf, de eigen vertrekpremies en hoge bonussen. Het virus van de graaicultuur verspreidt zich.’’
De Blot ziet dan ook vaak dat zijn adviezen niet worden opgevolgd. ,,Het gaat in bedrijven niet meer om de werknemer, maar om procedures. Alleen de aandeelhouder telt. Een bedrijf menselijker maken levert niet onmiddellijk meer winst op. Topmannen zelf kunnen dit proces niet keren, want zij zijn vaak verslaafd aan geld en macht. Wie zover is, heeft geen oog meer voor de menselijke belangen van het personeel.’’
De Blot is een opvallende verschijning op Nyenrode, de zakenuniversiteit gelegen in de bossen van Breukelen, waar studenten worden opgeleid tot ondernemers. Hij heeft een innemende, jongensachtige glimlach.
Alle levende wezens vallen uit elkaar en vergaan als de bezieling wegvalt, zegt De Blot. De menselijke maat zou moeten terugkeren op het werk. ,,Dat kan door kleine afdelingen te creëren, mensen zelf te vragen hoe het werk moet gebeuren en hen zelf verantwoordelijkheid te geven.
Dat is kleinschalig management in grote organisaties en dat schept weer ruimte voor menselijke relaties.’’ Tegelijkertijd ziet De Blot het somber in voor de toekomst van grote bedrijven. ,,Wie daar werkt, werkt voor het geld van de aandeelhouders. Goed samenwerken, vindt alleen nog plaats bij familiebedrijven en kleine bedrijven.’’
---
Het is inderdaad zo dat er meestal voor het geld van de aandeelhouder wordt gewerkt: de targets.
De Blot is kennelijk altijd een roepende in de woestijn geweest. Ik verwacht niet dat het na morgen veel anders zal zijn. Er wordt inderdaad, zoals De Blot zegt, getracht de lijken weer leven in te blazen.