NAHARAYIM - Toen Ofer Levin uit Israël een kleine jongen was, zag hij een kolossale hoeveelheid water door de bedding van de Jordaan-rivier stromen: jaarlijks circa anderhalf miljard liter. Een vooraanstaande milieuorganisatie voorspelt nu dat de rivier zo ver is opgedroogd, dat de nu 65-jarige Levin volgend jaar voor het eerst kan gaan meemaken dat deze wereldberoemde rivier zomers niet meer bestaat.
De Jordaan, de rivier waar Jezus in is gedoopt, is misschien wel de bekendste rivier ter wereld. Het land Jordanië is ernaar vernoemd en aan deze rivier wordt gerefereerd als er weer eens in de media wordt gesproken over de Westelijke Jordaanoever, het gebied waar de Palestijnen hun toekomstige staat moeten gaan krijgen. Toch, wanneer je hem vergelijkt met de Rijn of de Mississippi, is de Jordaan als rivier een lachertje. Op sommige plaatsen, vooral in het stuk rivier tussen het Meer van Galilea en de Dode Zee, is de rivier niet groter dan een Westlandse poldersloot. In een enkele weken geleden verschenen rapport van de organisatie Friends of The Earth wordt voorspeld dat als het zo doorgaat, de rivier volgend jaar voor het eerst in de zomer droogvalt. Boeren uit Syrië, Jordanië en Israël onttrekken zo veel water uit de Jordaan of de rivieren die hem voeden, dat de hoeveelheid Jordaanwater de afgelopen decennia spectaculair afnam. In 1930 stroomde er nog jaarlijks 1,6 miljard liter water door de rivier, genoeg om er zelfs een stuwdam in te bouwen. Maar tegenwoordig staan diezelfde waterbouwkundige werken er nutteloos bij. Nu stroomt er nog maar twee procent van die hoeveelheid voorbij.
Vooral bananenboeren staan erom bekend dat ze grootverbruikers zijn. Door de steeds grotere waterproblemen zijn zij geleidelijk anders gaan werken. Ze hebben grote netten over hun plantages gespannen om verdamping van het irrigatiewater tegen te gaan, iets wat het waterverbruik met dertig procent terugdringt. 'Als er water in overvloed zou zijn, zouden we hier tot twintig procent meer verbouwen', vertelt bananenboer Guy Gilad uit de regio Bet Shean.
Maar water in overvloed komt er waarschijnlijk nooit meer. Soms wordt waterschaarste zelfs genoemd als de aanleiding voor de volgende oorlog in de regio. Zover is het echter nog niet. Het is moeilijk voor te stellen dat politici vanwege te weinig productiviteit van bananenboeren zoals Gilad zo nerveus worden dat ze er een gewapend conflict voor riskeren. Maar het is wel bijna zeker dat de natuurgids Ofer Levin nog gaat meemaken dat hij de rivierbedding van zijn geliefde Jordaan kan oversteken zonder natte voeten te krijgen.
---
We weten al vele jaren dat er zoveel water aan de rivier wordt onttrokken dat deze uiteindelijk droog komt te staan.
Het lijkt weinig catastrofaal, maar het geniep zit in de dingen die je niet direct ziet. Zo voert een rivier afvalstoffen uit de natuur met zich mee, waar het ondertussen wordt afgebroken of gebonden wordt. Dat geldt natuurlijk alleen voor de natuurlijke afvalstoffen.
Als de rivier niet meer stroomt valt er een deel van de ecologische kringloop stil, het wordt een dood gebied.
Door de aanwezigheid van menselijke aktiviteiten met chemische bestrijdingsmiddelen e.d. zal het gebied op termijn zodanig vergiftigd raken dat je er als mens niet meer kan wonen.
Het is gewoon weer een voorbeeld van onze mateloosheid, ons onvermogen om onze maatschappij zo in te richten dat ze geen bedreiging vormt voor het ecologisch systeem.
Voor jaren terug speelde dat probleem niet, maar vooral na de 2e wereldoorlog is onze kennis en de beschikbaarheid van middelen zodanig toegenomen dat ons doen en laten al gauw een bedreiging kan vormen voor het ecologisch systeem.
Natuurlijk zal de Jordaan nooit helemaal droogvallen, net voor die tijd gaat er wel een bananenboer failliet of zo. Maar de contaminatie met gifstoffen gaat wel onverminderd door.